وبلاگ رسمی مجتبی کاویان

کتاب معماری ایران باستان، کتابی تازه از دوستان ارجمندم، سرکار خانم مهندس کوشکی و جناب آقای مهندس افتخاری است که در سال 1395، به زیور طبع آراسته گردیده است. کتاب، حجمی مختصر و مفید دارد و حاوی اطلاعات مفصلی از آثار معماری دوران باستان ایران است که با تجزیه و تحلیل های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری همراه شده است و جمع بندی خوبی از اطلاعات معماری هر دو و بناهای شاخص آن ارایه داده است.
مطالعه این کتاب را به دانشجویان رشته مرمت و معماری توصیه می کنم.

نشست علمی آسیب شناسی و چرایی تخریب اماکن تاریخی در سبزوار، در روز سه شنبه 1395.12.17 در تالار شریعتی دانشگاه حکیم سبزواری برگزار گردید.

این نشست در پی تخریب­های اخیر آثار تاریخی در خواست شده بود و مهمانانی از شورای شهر، شهرداری، فرمانداری و آموزش و پرورش سبزوار در آن حضور یافتند.  

در ابتدای جلسه، دکتر سیاوش پور، رییس دانشکده معماری خلاصه ای از چرایی برگزاری این نشست ارایه کرد و از وم نقد منصفانه و صریح از مسؤولین سخن گفت. در عین حال تأکید کرد که تمامی انتقادات بایستی از منظر ادب و قدرشناسی صورت گیرد و نباید منکر خدمات ارزنده شورا و شهرداری شد.  

سپس آقای دکتر حسینی از اساتید دانشگاه، از وم تخصص اعضای شورای شهر در زمینه های معماری و شهرسازی سخن گفت. پس از آن آقای دکتر پارسی پور، معاون فرماندار به ارایه دیدگاه پرداخت و گفت: باید کارگروه تشکیل شود و بناها و بافت ها ارزشمند سبزوار را فهرست کند و در اختیار شهرداری سبزوار قرار دهد و زمینه تملک آنها را فراهم نماید.

حاضرین هم نظرات و انتقادات خود را مطرح کردند. یکی از حاضرین گفت: بایستی همه مردم پای کار باشند و تنها کارگروه مؤثر نیست. از جمله آقای پسندیده گفت: شورای شهر و کمیسیون گردشگری چندین مصوبه داشته است که بسیاری از آنها را فرمانداری رد کرده است. یک مقدار باید در فرمانداری با مصوبات کمیسیون گردشگری بازتر برخورد کنند.

از جمله سؤالات و دیدگاه های دانشجویان و کلیه حاضرین این بود که برای احیا و تغییر کاربری بناهای تاریخی سبزوار نیز، همزمان باید فکری گردد و تنها حفاظت و مرمت فایده ای ندارد. بایستی پای انسان به این ساختمان ها باز شود.

دکتر سلیمانی، رییس میراث فرهنگی، از وم بازیابی هویت تاریخی توسط مردم و مسؤولین سخن گفت و اضافه کرد بناهایی را داریم که مالک از ثبت آثار ملی بیرون آورده است و دیگر امکان حفاظت و نگهداری آنها وجود ندارد. ثبت و فهرست کردن و این مدل کارها تا زمانی که زمینه اجتماعی و فرهنگی آن به وجود نیامده باشد، تأثیر چندانی به حال آثار تاریخی نخواهد داشت.

آقای کاویان، مدیر گروه مرمت دانشکده معماری سپس گفت: مسؤولیت اصلی ثبت آثار تاریخی با میراث فرهنگی است و اداره شهرستان بایستی پیش از این اقدام به ثبت برخی از بناهای واجد ارزش به ویژه در مالکیت عمومی می کرده است.

کاویان گفت: تعداد آثار خارج شده از ثبت در کل کشور نسبت به تعداد آثار ثبت شده اصلاً تعداد قابل توجهی نیست و همه آنها هم مالکیت خصوصی بوده است. در حالی که مالکیت های عمومی مانند وقفی، دولتی و مالکیت های شهرداری امکان خروج از ثبت ندارند و حتی نیازی به رضایت مالک هم نیست و با یک ابلاغ ساده ثبت می شود. برای حفاظت از آثار تاریخی چتر قانونی لازم است و تنها کار فرهنگسازی نیست و هر دو کار باید به موازات هم پیش رود.

سؤالات برخی از دانشجویان مرمت، بر محوریت همکاری و استفاده از نیروهای حرفه ای در زمینه مرمت آثار تاریخی و کارآفرینی در عرصه مرمت و احیای بناهای تاریخی استوار بود و از اینکه مرمتها به متخصصین کشورهای دیگر سپرده می شود، انتقاد کردند.

آقای دکتر سیاوش پور و آقای دکتر معصومی، وم پایبندی به ارزش ها در بحث ساختمان سازی را یادآور شدند و گفتند که در سندهای بالادستی کشور، وم پایبندی به ضوابط معماری و شهرسازی اسلامی و مسایلی مانند محرمیت تأکید شده است و ارزش ساختمان های خوش منظر جدید کمتر از ارزش نگهداری از بناهای تاریخی نیست.

آقای مهندس دولت آبادی از شهرداری سبزوار، پیشنهاداتی برای روش های تملک ابنیه تاریخی ارایه کرد. اما در عین حال گفت که نمی توان همه آثار تاریخی را تملک کرد و راه آن فقط تملک شهرداری نیست.

سپس آقای تعصبی، عضو شورای اسلامی شهر ارایه دیدگاه کرد. ایشان هم از وم کمک دانشگاهیان به شورا و شهرداری گفت. در پایان آقای کرامت از مشکلات شورای شهر و محرومیت ها و فشارهای اجتماعی برای آبادسازی محلات شهر سخن گفت و تأکید کرد که شورا و شهرداری آماده است تا با همکاری دانشگاه و میراث فرهنگی فهرستی از بناها، بافت ها و مناظر ارزشمند (فارغ از ثبت شده یا نشده) تهیه کند و مبنای تصمیم گیری های خود کند. وی سپس از آقای دکتر سلیمانی تقدیر کرد و گفت که بسیاری از حرکات جدید در میراث فرهنگی سبزوار، خانه های بومگردی، آیین ها و رسوم، ثبت میراث معنوی، راه اندازی موزه شهر، کاوش در تپه دامغانی ها با همه مصایب آن و بسیاری موارد دیگر مدیون حضور آقای دکتر سلیمانی در میراث فرهنگی سبزوار است.

کرامت همچنین قول داد که هر اثر تاریخی و برجسته ای که اداره میراث فرهنگی سبزوار در اختیار شهرداری و شورا بگذارد، حاضریم که به بهترین وجه حفاظت و مرمت کنیم.

نهایتاً کاویان، متن طومار بیانیه شرکت کنندگان این نشست را در این نشست قرائت کرد. این متن طی بحث های هفته گذشته و با همفکری دانشگاه حکیم سبزواری و میراث فرهنگی شهرستان سبزوار تهیه شده و حاوی پیشنهادات و راهکارهایی برای شناسایی و حفاظت قانونی از آثار تاریخی سبزوار بود. قرار است که این بیانیه و طومار طی نامه ای به وزیر راه و شهرسازی تحویل داده شود.

این نشست، مانند بسیاری از نشست های دیگر، حرف های ناگفته و سؤالات بی جواب بسیاری به ویژه از طرف دانشجویان داشت که امید است در نشست های بعدی، پاسخ های عملی و عینی به آنها داده شود. از جمله اینکه وضعیت آینده آثار تاریخی سبزوار چه خواهد بود و چه مقدار از این آثار واقعاً برای باقی خواهد ماند؟ ضعف واقعی از کجاست و چه باید کرد؟

دیداری صمیمی با آقای ابوالفضل پارسی در دفتر گروه مرمت- 1395.12.08
آقای پارسی یکی از وارثین کلیدی همان خانه تاریخی ارزشمندی است که چندی است در سبزوار، نام آن بر سر زبان ها افتاده است.
آقای پارسی در این دیدار گفت: من سالهای سال به میراث فرهنگی خدمت کرده ام و اسناد ملکی بسیاری از بناهای تاریخی را در خراسان از جمله مناره خسروگرد در سبزوار و خانه ملک در مشهد را من برای میراث فرهنگی تهیه کرده ام.
آقای پارسی گفت: هیچ کس نمی تواند مالکیت ما را از خانه پدری مان سلب کند. خانه ما ثبت آثار ملی نیست و اجبار قانونی برای حفاظت از آن متوجه من نیست. ما حدود 10 تا 13 وارث هستیم و راضی کردن همه وارثین به فروش این خانه و گذشت کردن از ارزش های ملکی کنار خیابان برای ما کار ساده ای نیست. لیکن به دلیل اینکه نام و خاطره خوبی از خانواده پارسی در ذهن مردم باقی بماند، حاضرم توافق وراث را جلب کنم. وی افزود: با جان و دل حاضریم به قیمت کارشناسی خانه پدری مان را به شهرداری یا هر نهاد دوستدار میراث فرهنگی بفروشیم. اما به دلیل اینکه سن وارثین بالاست و خدای ناکرده از دست رفتن هر کدام از آنها به معنی سخت تر شدن کار می باشد، مهلتی برای این کار گذاشته ام که در نامه نگاری به میراث فرهنگی شهرستان ذکر کرده ام. 

با سلام.

خیلی وقت بود که این نوشته های ارزشمند را از جایی جستجو کرده بودم و می خواستم که در کانال پژوهشی دانشکده خودمان بارگذاری کنم. اکنون فرصتی دست داد. تقدیم به همه آزادگان و فرهنگ دوستان ایرانی.
اعم از: پارس، کرد، لر، ترک و عرب.
خاطر همه اقوام دلاور ایران زمین برای ما عزیز است.

پاسخی مشروح و مستدل به ادعاهای فرهنگ ستیزان و ایران ستیزان.
حاوی نوشتاری ارزشمند از آقای فریدون فاطمی در مجله جهان کتاب، 1381

دانلود کنید.

با ما همراه شوید:
@RDCAHSUACIR

با سلام.

به دلیل مشغله فراوان، جزوه ای که تنظیم شده است، احتمالاً دارای مشکلات املایی فراوان باشد. ضمناً بخش هایی را نرسیدم که خلاصه و تنظیم کنم که بایستی با دقت مطالعه کنید.

ضمناً دو فایل را برای دانلود گذاشته ام.

یکی بر اساس تیترها و تصاویر

دیگری بر اساس متون

هر دو را خوب نگاه کنید.

از نظر متون، چیزی که در واقع امتحان گرفته می شود، فایل جزوه است.

اما از نظر تصاویر، ملاک فایل پاورپوینتی است که دانلود می کنید. سؤالات هم تستی، هم با جای خالی، هم تشریحی و هم نظرخواهی در خصوص برخی از مباحثی که در کلاس طرح شد، می باشد. اطلاعات عمومی خود را در این حوزه گسترش دهید تا بتوانید به سؤالات امتحان پاسخ دهید. موفق باشید.

دانلود تصاویر و تیترها: پاورپوینت

دانلود متن جزوه

در سال 1387، مطالعه بر روی سردرهای تاریخی بیرجند، تحت سرپرستی مرحوم سعید سلطانی و توسط دانشجویان ایشان آغاز گردد. در مطالعات اولیه سردرها، اطلاعات فنی کاملی از سردرها به دست نیامده بود. لیکن در سال­های بعد همراه با پیشرفت پروژه تصمیم بر این شد که کلیه عناصر اثرگذار در منظر شهری بیرجند، مستندسازی و ارایه گردد.

در ماههای پایانی سال 1391، طی چندین روز کاری بسیار فشرده، کلیه نماهای ارزشمند شهری نه تنها در محدوده شهر تاریخی بلکه در کلیه محلات پیرامون محدوده تاریخی- که طی دوران پهلوی اول و دوم شکل گرفته بودند- به روش فتوگرامتری برداشت گردید.

در این پروژه علاوه بر برداشت کلیه نماها و تأثیرگذار در سیمای شهری، تصاویری هم از چشم اندازهای خاص شهری در بسیاری از معابر تهیه گردید که می تواند در مطالعات آتی برای ویژگی های خاص سیمای شهری مورد استفاده قرار گیرد. بنا بر این عملاً اطلاعات تصویری در چند مقیاس از بافت تاریخی بیرجند تهیه گردید:

1-     سیما و منظر (شامل لبه ها، مناظر عمومی و چشم اندازهای خاص در برخی از معابر).

2-     نماهای شهری و عناصر خاص معماری (به ویژه سردر).

3-     اجزای معماری (شامل تزیینات آجرکاری، بازشوها و .).

1-8-2- وسعت برداشت­های میدانی

در این برداشت ها، مجموعاً 5825 تصویر از بافت تاریخی برداشته شد که 1927 سوژه را پشتیبانی می کرد. از مجموع این تصاویر، 4018 تصویر مربوط به برداشت های فتوگرامتری بوده است که مجموعاً شامل مونوگرافی 814 سوژه است. در این مونوگرافی کلیه اجزای تشکیل دهنده نما، از قبیل رخبام ها، کتیبه های آجرکاری، درهای چوبی و کلیه اجزای دیگری که در زیبایی و ترکیب سردر اثرگذار بوده اند، مورد برداشت دقیق فتوگرامتری قرار گرفته اند. حدود 1807 تصویر دیگر نیز، شامل 1113 سوژه پرسپکتیوی از خصوصیات منظری موجود در محلات تاریخی می باشد. گفتنی است که محل کلیه سوژه­های برداشت شده و کلیه تصاویر خاص منظر شهری، در نقشه پایه مشخص است و شناسنامه تصاویر برای بررسی های تطبیقی و مطالعات خاص معماری منظر در آینده کامل می باشد.

1-8-3- اهداف پروژه

هدف از برداشت اطلاعات در این مقیاس ها، نمایش درک منظر شهری مطلوب از بافت تاریخی بیرجند و به تبع آن درگیر کردن کلیه افراد، متخصصین و نهادهایی است که در تولید یک ساختمان سهم دارند.

1.          هدف از نمایش منظره عمومی و پرسپکتیوهای خاص بافت تاریخی، ارتقای درک تناسبات میان احجامی است که این منظره را شکل می دهد و هدف اصلی، ایجاد درنگ و تأمل در اعطای مجوز به ساختمان هایی است که می تواند یک منظره آرام یا مهیج را مخدوش یا مضحک جلوه دهد.

2.          هدف از برداشت و تیپ بندی عناصر خاص بافت تاریخی مانند سردر، بادگیر، ایوان و . پرورش چند معمار باذوق و قریحه است که در آینده مسؤول طراحی خانه ها و ساختمان های مردم باشند.

3.          هدف از نمایش و تیپ­بندی جزئیاتی مانند بازشو و فرفورژه درگیر کردن کلیه صنایع کوچک مرتبط با تولید یک ساختمان مانند در و پنجره­سازی است.

این موضوع اخیر در معماری امروز بسیار مغفول واقع شده است. چه بسیار در و پنجره هایی که معماران طراحی می کنند و در مرحله اجرا به کلی نادیده گرفته می شوند.

بدتر از آن اینکه بسیاری از ساختمان ها، در مرحله پلان، مورد توافق طراح و مالک قرار گرفته و کلیه مسایل مرتبط به نما به آینده واگذار شده و نهایتاً مجری ساختمان در مورد آن تصمیم می گیرد. نتیجه این تصمیم گیری نیز کپی کاری از مدل های روز در مقیاس کلیت ساختمان و واگذاری جزئیات به اهالی فن می باشد که آنان نیز اساساً با چیزی به نام طراحی بیگانه اند.

به همین دلیل نه تنها نظرات کارشناسی سازمان میراث فرهنگی در محدوده بافت های تاریخی نادیده گرفته می شود، بلکه ناسازگاری و التقاطی گری در مقیاس طراحی با آینده فروشی در مقیاس مدیریت در کلیت شهر همراه گردیده و امروزه دغدغه هایی جدی در سطوح بالای نظام نسبت به تصویر آینده شهرهای ایران به وجود آورده است.

نگارنده به عنوان تولیدکننده ای فرهنگی، چاره­ای جز تمرکز بر ارتقای درک عمومی با هدف بالا بردن سطح سلیقه مردم ندارد و امید است که مسؤولین همراه گردیده و حمایت کنند.

شهر بیرجند به دلیل سابقه فرهنگی و بکر ماندن بسیاری از ویژگی های معماری قابل ستایش آن و همچنین به دلیل مردم بسیار فهیم و دوست داشتنی خود، به عنوان میزبان اولین تلاش این مجموعه کوچک در راستای اهداف فوق الذکر انتخاب گردیده است. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. 

مخاطب این کتاب همه معماران و نیز کسانی است که می خواهند در بافت های تاریخی، ساختمان جدیدی را بسازند. علاقه مندان تهیه کتاب می توانند به روابط عمومی اداره کل مراجعه و یا با شماره 32341329-056 تماس حاصل نمایند.